1 grudnia 2018 r. mija 100 lat od powstania sądeckiego 1 Pułku Strzelców Podhalańskich. Ta okrągła rocznica, specyfika pułku, jego pokojowa i wojenna historia, mocne zrośnięcie się z lokalną społecznością i wyjątkowe uwielbienie podhalańczyków wśród mieszkańców Sądecczyzny uzasadniają zamiar opisania i pozostawienia potomnym dziejów tej jednostki.

Publikacje powstały przy współpracy Urzędy Miasta Nowego Sącza oraz Sądeckiej Agencji Rozwoju Regionalnego, a pierwsza z nich dotyczy archeologii i koncepcji starego ratusza.

Prezentowana praca poświęcona jest kolejnemu miejscu na mapie naszego kraju, z jakim na jakąś część swego życia związał się autor. Tym razem Antoni Kroh na warsztat wziął Nowy Sącz i Sądecczyznę, a książka stanowi przegląd dziejów miasta i regionu. Nie jest to jednak typowa praca historyczna. Co zrozumiałe, z racji na profesję autora, odnajdziemy tu również sporo wątków etnograficznych. Wiele miejsca Kroh poświęca miejscowym dziełom sztuki; omawiając zabytki gotyku czy renesansu przedstawia je w szerszym kontekście kulturowym polskim i europejskim. Nie zapomina również o sądeckiej przyrodzie, wiążąc ją zresztą w ciekawy sposób z twórczością lokalnych artystów.

Książka ta jest pierwszym w polskiej historiografii monograficznym ujęciem dziejów rycerstwa, którego majątki ziemskie ulokowane były na terenie ziemi sądeckiej (Sądecczyzny) w rozumieniu średniowiecznym - początkowo obejmujących Kotlinę Sądecką i jej najbliższe okolice, z czasem, w miarę postępów osadnictwa rozleglejszych (w przybliżeniu: od rzeki Białej na wschodzie po Kotlinę Nowotarską i Gorce na zachodzie oraz od beskidzkich szczytów, stanowiących zarazem granicę państwową na południu, po linie wzniesień pomiędzy Tropiem a Czchowem). Chronologicznie dolną granicę stanowi tu pierwsza połowa XIII w., kiedy to poświadczone jest na Sądecczyźnie istnienie rycerskich dóbr ziemskich, za górną zaś obrany został koniec XV w., a więc w czasy zmierzchu średniowiecznego rycerstwa. Autor starał się przedstawić możliwie najpełniejszy obraz - od genezy rycerstwa na tym obszarze i ich powiązań genealogicznych, przez stan majątkowy, udział w kolonizacji, po działalność fundatorską oraz publiczną, przede wszystkim w kontekście obsady urzędów. Ustalenia przedstawione zostały w rysach monograficznych kolejnych wspólnot rodowych (Gryfici, Janinowie, Jastrzębce, Topory, Starekonie, Drużynici, Niesobie, Odrowążowie, Ogniwowie Lubowlici, Półkozice, Strzemieńczycy Zaroszyce, Strzemieńczycy Ławszowici, Szreniawici, Świnkowie i Turzynici, ród Debnów, Czarni Jelenie, Ostoje, Ośmiorogowie, Sulimczycy, a nadto Trąbowie, Radwanici, Grzymalici, Wężykowie i Warniowie, Korczakowie, Leliwici i Bogoriowie, ród Szarzów i rodzina Ratołdów), co poprzedzone zostało osobnym rozdziałem poświęconym najdawniejszemu rycerstwu Sądecczyzny. Całość dopełniają aneks zawierający tablice genealogiczne, mapy, zestawienie bibliograficzne, streszczenie w języku angielskim i rozbudowany indeks osobowo-geograficzny oraz materiał fotograficzny na wkładce pełnokolorowej. Książka jest adresowana nie tylko do grona historyków, archeologów i mediewistów, zajmujących się genealogią i badaniami osadniczymi, ale również dzięki klarownym i logicznym wywodom znajdzie zainteresowanie wśród studentów, miłośników przeszłości. Z pewnością sięgną też po nią regionaliści i wszyscy, którym bliska jest tematyka dziejów Sądecczyzny. Publikacja wydana przy wsparciu MNIW oraz Fundacji Sądeckiej.

Magdalena - od czasu, kiedy nabrała podejrzeń, że może być córką hitlerowskiego oprawcy, kata jej rodzinnego miasta - nie może znaleźć spokoju. Myśl ta nie opuszcza jej przez długie lata, odbierając radość i komplikując życie. Nad bohaterami inspirowanej faktami powieści wisi cień zbrodniarza wojennego Heinricha Nordmanna. Decyduje on o losach wielu z nich, niektórzy opętani są obsesyjnym pragnieniem zabicia mordercy, bo uważają, że tylko wymierzenie sprawiedliwości na własną rękę przywróci światu sens moralny, a im równowagę ducha. Postać ta, mająca swój pierwowzór w rzeczywistości, może być równocześnie postrzegana w wymiarze symbolicznym. Autor nie daje prostych odpowiedzi, mnoży za to pytania, które nigdy nie stracą na aktualności, o odpowiedzialność za przodków, o źródła zemsty i wybaczenia, o granice moralności i przede wszystkim o świadomość konsekwencji czynów. Nazwiska występujących w książce osób, z wyjątkiem powszechnie znanych postaci historycznych, zostały wymyślone. Jednak podobieństwo powieściowego Heinricha Nordmanna do zbrodniarza wojennego Heinricha Hamanna, który w latach 1939-1943 kierował komisariatem granicznym Policji Bezpieczeństwa w Nowym Sączu, a następnie aż do stycznia roku 1945 był szefem Gestapo w Krakowie, jest nieprzypadkowe. Człowiek ten po wojnie ukrywał się w RFN, w 1960 roku został tam aresztowany i sześć lat później skazany na dożywocie, po dalszych dwudziestu latach wyszedł na wolność, by w 1993 roku umrzeć w domu spokojnej starości w Bad Neuenahr.

Turystyka, włóczęga czy nawet kilkugodzinny spacer za miastem - to jedyna możliwość obcowania z przyrodą, podziwiania piękna krajobrazu, podpatrywania życia, którym tętni las, łąka, jezioro. Czy jednak potrafimy sami dostrzec wszystkie ciekawostki przyrodnicze?