Mija 70 lat. Byli więźniowie Auschwitz nadal żyją i są wśród nas. Spotykamy ich na ulicy, w tramwaju, w aptece. Mijamy w pośpiechu, nie zwracając uwagi. Wciąż mają dużo do opowiedzenia. Oto ich historie.

W Drodze lodowej jak w soczewce skupiają się losy setek tysięcy Polaków po wybuchu II wojny światowej. Przymusowa odyseja rodziny Waydenfeldów, deportowanych w 1940 roku do ZSRR, ukazuje długą i straszną drogę, jaką przebywali Polacy - od Syberii, przez kolejne radzieckie republiki, aż po Bliski Wschód. Wyniszczająca praca, niepewność i nieustanne zagrożenie, ale też przyjaźnie, zaradność, upór i nadzieja wbrew ponurej rzeczywistości - z pamiętnikarskiej relacji Stefana Waydenfelda wyłania się obraz bynajmniej nie czarno-biały...

Jeśli Ś wzorując niniejszą książkę układem i formą na äWielkich dniach małej floty" Ś autor nie uwypuşklił może odrębności struktury Marynarki Handlowej w porównaniu z Marynarką Wojenną oraz Ś biorącej swe źródło z innych zwyczajów, warunków pracy i życia oraz tradycji Ś odrębności służby, a może i odrębności charakteru i mentalności marynarzy floty handlowej, to stało się to niewątpliwie dlatego, że ponad wszystkie te różnice wybijało się jedno zasadnicze podobieństwo, zgodnie cechujące marynarzy obu ämałych flot": tak samo jak na äOrle", äPiorunie" i äBłyskawicy", tak też i na äWarszawie", äNarwiku" i äBatorym", żeby symşbolicznie wymienić tylko kilka polskich okrętów i statşków, marynarze przepojeni byli niepokonanymi -trudaşmi wojny i przeciwnościami losu duchem. Podobnie też Ś oprócz dział, moździerzy czy karabinów maszynoşwych Ś uzbrojeni byli w nieugiętą wolę walki. Kazała im ona dać z siebie wszystko, bez reszty, do końca. Właśnie też dzięki temu nasza flota' handlowa, podobnie jak wojenna dokonała wielu pięknych czynów, tak barşdzo wyrastających jakościowo i ilościowo ponad średşnią Ś jeśli tak można powiedzieć Ś normę, że zwróciła na siebie uwagę sojuszników. Charakterystycznym i wyşmownym tego przykładem niech będą słowa, które w czasie wojny usłyszał jeden z oficerów Polskiej Maşrynarki Wojennej od przygodnego brytyjskiego towaşrzysza podróży na temat polskiej floty: äNie przypuszczałem przedtem, że Polacy mają tak liczną flotę. Nie ma kampanii, nie ma inwazji lub jaşkiejkolwiek większej imprezy morskiej, by nie słyszało się o udziale polskich statków. Ewakuowaliście Dunşkierkę, słyszałem o Was tu bitwie o Norwegię, przewoşziliście nasze dzieci do Australii, woziliście nam sprzęt do dalekich Indii. Stale wymienia się obecność Waszej floty w bitwie o Atlantyk. Wozicie nawet sprzęt do arktycznego rosyjskiego portu Murmańsk. Wasz tonaż musi być bliski co najmniej miliona". Tymczasem, jak wiemy, polska flota liczyła wówczas zaledwie drobną część (jedną ósmą) tego, co jej przypişsywano, i wielka była nie liczbą statków ani stanem liczebnym załóg, ale ich osiągnięciami, które możemy z dumą zaliczyć do pięknych kart w księdze naszych tradycji morskich. Tym, którzy karty te swoim trudem serdecznym a nierzadko i krwią zapisali, wszystkim uczestnikom działań II wojny światowej spod polskiej bandery handlowej, a szczególnie wdzięcznej pamięci spoczywających) na cmentarzyskach podwodnych, poświęcona jest ta książka.

Wielka opowieść o udziale polskich lotników w Bitwie o Anglię.

"Dywizjon 303" jest pięknym i porywającym reportażem z pola bitwy. Autor skupia się przede wszystkim na najważniejszych wydarzeniach z udziałem Polaków. Nie brakuje również "zbliżeń" na konkretne osoby. Mamy okazję poznać wyczyny takich asów, jak Witold Urbanowicz czy sierżant Frantiszek. Warto zwrócić uwagę na to, że wszystkie powietrzne zmagania obudowane są wątkami cywilnymi. Dywizjon 303" powstał "na rozkaz" Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego, a jego pierwsze wydanie miało miejsce jeszcze w 1942 roku. Sam autor tak oto wypowiada się na temat genezy swojego dzieła: "Spośród wszystkich moich książek Dywizjon 303 jest chyba utworem pisanym najbardziej na gorąco, pod bezpośrednim wrażeniem rozgrywających się w 1940 roku wypadków: pierwsze stronice powstawały już podczas ostatniej fazy owego osobliwego dramatu, nazwanego Bitwą o Brytanię, a ostatnie stronice kończyłem kilkanaście tygodni później, kiedy wciąż jeszcze, niby echo owej bitwy, warczały nocą nad Londynem motory Luftwaffe i padały bomby na miasto."

Kto dziś otwiera Dywizjon 303 i zabiera się do czytania tej książki, niech nie zapomina, że spełniała ona tylko rolę jednego z polskich żołnierzy drugiej wojny światowej, że nie miała być niczym innym jak żywym sprawozdaniem z placu boju, ujętym w formę literacką przez człowieka o gorącym sercu. Właśnie jako dokument-sprawozdanie, a nie dzieło literatury, książka mogła spełnić zadanie wyznaczone jej przez autora.